Frank Scholten

Frank Scholten

Zelfportret

Met het doel om de Bijbel fotografisch te illustreren en de Bijbelse geschiedenis te visualiseren vertrekt de 39-jarige vermogende katholieke Amsterdammer Frank Scholten in 1920 naar Palestina. Hij reist via Keulen en Bazel naar Rome, waar hij enkele maanden verblijft, en steekt dan vanuit Brindisi over naar Athene. Begin 1921 arriveert hij aan ‘de toegangspoort Jaffa’.

Met Jaffa en Jeruzalem als thuisbasis doorkruist Scholten per auto met tolk-chauffeur in de daaropvolgende twee jaar het gehele Britse Mandaat-gebied. Met zijn ‘kiekkasten’ maakt hij naar schatting 27.000 ‘kieken’ van alle denkbare onderwerpen en aspecten van het land: mensen, landschappen, natuur, gebouwen, historische plaatsen … Kortom, hij tracht ‘door het heden, het verleden te benaderen’.

Tijdens een dagtocht naar Haifa, in de zomer van 1922, fotografeert hij Karmelieter monniken, het Arabische deel van de stad, en vergezichten vanaf de Karmel. Langs de palmen op het strand rijdt hij vervolgens naar Akka. En na daar de oude binnenstad te hebben vastgelegd houdt hij halt bij Bahjí, een Arabisch landhuis met daaromheen een carré van kleinere woningen met platte daken. In de noord-westelijke hoek daarvan bevindt zich de Grafkamer van Bahá’u’lláh. Scholten spreekt van het landhuis als het ‘oosterse huis van Abbas Effendi’ en maakt er enkele foto’s van de galerij op de eerste verdieping, van een ‘bahá’í vader’ met kind, en van de grote bomen in de nabijheid van het complex.

Begin 1923 keert Scholten terug naar Europa. Zeven jaar later verschijnen de eerste twee delen van zijn documentaire, beide handelend over Jaffa. Het is de bedoeling dat er nog 14 delen zullen volgen. Het Algemeen Handelsblad bericht:

— “Het is zeker een merkwaardig werk, dat de heer Frank Scholten, een Nederlander, dezer dagen te Parijs in het licht heeft gegeven: La Palestine Illustrée, Palestina in platen. Het bestaat uit twee zeer forse delen, die te zamen een vierhonderd bladzijden van groot formaat vormen. De samensteller laat ons het Heilige Land zien, en gaat daarbij op zijn eigen oorspronkelijke wijze te werk: hij heeft uit de Bijbel, de Talmoed en de Koran [tekst-] plaatsen bijeengezocht, die telkens een goed motto voor een van zijn foto’s geven, dus de illustratie verklaren en tevens, vaak zelf er door worden verklaard. […] Zo is het dus een belangwekkend werk geworden, en een dat in allerlei kringen ook in de meest uiteenlopende godsdienstige groepen, gaarne gezien zal worden. […] De heer Scholten is op het ogenblik te Berlijn, waar hij bezig is een Duitsche uitgave van ditzelfde werk [...] voor te bereiden. Hij hoopt het later ook in het Engels, het Italiaans en het Spaans uit te geven. Wij wensen hem gaarne alle succes.” —

— Algemeen Handelsblad 31 december 1929

Inderdaad volgen er in de dertiger jaren identieke Duitse (1930), Engelse (1931) en Nederlandse (1935) versies van zijn twee boekdelen, maar Scholten kan zijn project helaas niet voltooien. Bij een auto-ongeluk in 1938 komt een ‘smartelijk lijden’ aan het licht waaraan de ‘Palestina-kenner’ in 1942 te Leiden overlijdt. De publicatie van de 14 overige delen vindt geen doorgang en de bahá’ís van Haifa, Akka en Bahjí blijven onbesproken. Zijn fotocollectie laat Scholten na aan het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten aan de Leidsche Universiteit.

Frank Scholten

Haifa vanaf de Karmel

Frank Scholten

Haifa met het Technion gebouw en de oude stadskern

Frank Scholten

Haifa vanaf de palmen bij het strand

Haifa Akka

Het strand tussen Haifa en Akka

Akka

Akka vanaf het strand

Akka

De bazaar van Akka

Frank Scholten

Bomen nabij Bahjí

Frank Scholten

Gallerij van het ‘oosterse huis van Abbas Effendi’ (Bahjí)

Bronnen — François Scholten: La Palestine Illustrée,Tableau Complet de la Terre Sainte par la Photographie, Évoquant les Souvenirs de la Bible, du Talmud et du Coran, et se rapportant au passé comme au présent, Vol I La porte d’entrée Jaffa - Vol II Jaffa la Belle - Paris 1929; Algemeen Handelsblad 31 december 1929; De Telegraaf 3 oktober 1931 en 23 januari 1932; De Tijd 12 maart 1932; Frank Scholten: Palestina, Bijbel, Talmud, Koran. Een volledige illustratie van alle teksten door middel van eigen artistieke foto’s uit het heden en verleden van het Heilige Land, De toegangspoort Jaffa - Leiden 1935; Algemeen Handelsblad 27 april 1935; Leidsch Dagblad, 7 oktober 1942; Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO, Leiden: Frank Scholten Collectie; Teresa Lidia Kwiecień: ‘Frank Scholten.’ In: Depth of Field 40 (December 2008); Sary Zananiri: ‘Scholten Taxonomising Identity in British Mandate Palestine’ In: Imaging and Imagining Palestine (Editors: Karène Sanchez Summerer and Sary Zananiri) - Leiden 2021.

Ga terug naar: Nederlandse geschiedenis