Wijnaendts Francken's artikel in Wereldkroniek
Huis van Aanbidding in aanbouw, 1933
In het voorjaar van 1934 zal er in het geïllustreerde gezinsweekblad Wereldkroniek, met nieuws en wetenswaardigheden uit binnen- en buitenland, een artikel verschijnen getiteld ‘Wat is Bahá’í?’ Het is geschreven door Welmoet Wijnaendts Francken - Dyserinck (1876-1956) en komt voort uit het contact dat deze Nederlandse feminist en publicist in die tijd heeft met de Amerikaanse bahá’í Louise Drake Wright (1867-1949).
Deze laatste is in 1933 naar Nederland gekomen in ‘een tweede poging om de kennis van de Bahá’í openbaring te bevorderen.’ Zij heeft daartoe een introductiebrief bij zich van Dr. Herbert Putnam, de hoofdbibliothecaris van de Library of Congress in Washington D.C. en ‘al vele jaren een zeer gewaardeerde vriend van de familie’. Gewapend met deze referentie neemt zij contact op met Prof. J.S. Theissen, de hoofdbibliothecaris van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. Die wil haar graag helpen en voorziet haar van een lijst van mogelijke belangstellenden. Het is via deze lijst dat Drake Wright in contact komt met Wijnaendts Francken.
De twee ontmoeten elkaar voor het eerst op 29 mei in Den Haag. Wijnaendts Francken blijkt een ‘zeer levendig persoon’, zo noteert haar gastvrouw in haar dagboek. De dames hebben die ochtend een lang gesprek. En hoewel Wijnaendts Francken verklaart niet-religieus te zijn, zegt zij toe een artikel over de Bahá’í-tempel in Wilmette te zullen schrijven. Over een paar weken zal zij namelijk naar de Verenigde Staten vertrekken om er, op uitnodiging van het National Council of Women of the United States, het International Congress of Women bij te wonen dat dit jaar in verband met de Wereldtentoonstelling in Chicago zal plaatsvinden. ‘Alles vrij en een prachtig honorarium voor een spreekbeurt.’
Het jaar daarop, begin februari 1934, levert Wijnaendts Francken haar beloofde artikel af bij de receptie van Vegetarisch Hotel-Restaurant ‘Pomona’ in de Molenstraat te Den Haag, alwaar Drake Wright net haar intrek heeft genomen. ‘Hier is het artikel waar u om vroeg, van een lengte die men over het algemeen voor dergelijke bladen wenst. U kunt het doorsturen [naar dhr. Zijlstra, de uitgever van Wereldkroniek] zodra u de foto’s van de tempel [uit Amerika] hebt ontvangen.’ Ook wil Wijnaendts Francken graag een portretfoto van haar vriendin aan het artikel toevoegen, maar daar voelt Drake Wright weinig voor. ‘Het lijkt me ongepast om bij zo’n grote Beweging over andere personen te spreken dan de Stichters. Dat is zoiets als de vlucht van een spreeuw beschrijven, terwijl de Himalaya in zicht is.’
Weer een maand later is het dan eindelijk zover.
WAT IS BAHA’I? — Na afloop van het Internationale Vrouwencongres in Chicago waren de buitenlandse gedelegeerden en vele Amerikaanse congressisten gasten op een garden-party. Want de Amerikaanse gastvrijheid was, ondanks de bedenkelijke economische toestanden in de afgelopen zomer, waarlijk niet minder groot en bijna zou ik zeggen aandoenlijk, dan ik ze in 1925 en ’26 had leren kennen. Jammer genoeg laten de altijd iedere minuut vullende werk- en ontspanningsprogramma’s geen tijd voor eigen initiatief. Vandaar, dat men slechts in het voorbijrijden een gebouw te zien kreeg dat in een der buitenwijken van Illinois’ hoofdstad, Wilmette genaamd, aan de oever van het terecht zo beroemde Michigan-meer de omgeving beheerste. Ongetwijfeld zouden alle Europese gasten en ook menige andere maar al te graag enige tijd getoefd hebben.
Want al bleef het slechts bij een vluchtige indruk, nog dagen daarna werden opmerkingen gewisseld over het imponerende gebouw. Gezien de zeldzame lichteffecten, die men al sinds jaren in de Verenigde Staten weet te bereiken en waarin de Century of Progress Exhibition [van de wereldtentoonstelling] zonder enige twijfel nog alles overtrof, kan men zich volmaakt goed voorstellen dat ook de tempel, waarvan men zich door bijgaande afbeelding een denkbeeld kan vormen, bij nacht een overweldigende indruk moet maken. Wie er met een vliegtuig over heen gaat kan pas in volle schoonheid de glanzende 9-puntige ster bewonderen, die als hoogste symbool van éénheid - het cijfer 9 bevat alle andere cijfers - in de koepel is vastgelegd.
De een wist de naam van het gebouw: Mashriqu’l-Adhár. De ander was zover op de hoogte dat zij wist dat het de Bahá’i waren die er hun samenkomsten hielden, volgelingen van een Perzisch Profeet uit de tweede helft van de vorige eeuw. Een derde kende de bijzonderheid dat tot de grondbeginselen van de nieuwe leer de volstrekte gelijkstelling van man en vrouw behoorde.
Uiteraard waren al deze broksgewijze mededelingen meer dan voldoende om belangstelling te wekken en het trof al buitengewoon dat in het begin van dit jaar een volgelinge van Bahá’u’lláh en ‘Abdu’l-Bahá naar Nederland kwam en zich gaarne bereid toonde tot een interview. Wat sterk opviel was de betrekkelijke terughoudendheid, de afwezigheid van alle opdringen van eigen overtuiging, van het trachten om, zoals we dat gewoonlijk noemen, een zieltje te winnen. Miss Drake Wright, die op het ogenblik op de uitdrukkelijke wens van Shoghi Effendi, die evenals zijn grootvader en overgrootvader in Haifa in Palestina woont, voor de [derde] maal in Nederland verblijft, is zeker wel de aangewezen persoonlijkheid om, als er in ons land meer dan alleen intellectuele belangstelling voor de nieuwe sekte te vinden is, deze door haar rustig en gereserveerd optreden ook werkelijk te wekken. Eigenlijk is het woord sekte totáál verkeerd, want zelfs de tempel is “non-sectarian” en de gehele prediking van de beide oude Perzen, die vooraf zijn gegaan door een derde persoon, die zich de Báb, d.i. de Poort, noemde en die men gaarne bij Johannes de Doper als wegbereider van Jezus Christus vergelijkt, bedoelt éénheid. […]
— Wereldkroniek zaterdag 7 april 1934
Opgelucht schrijft Drake Wright in haar dagboek: ‘Mevr. WF was [gelukkig] heel terughoudend en kalm toen ze mij noemde.’
Welmoet Wijnaendts Francken op weg naar Amerika 1933
Louise Drake Wright 1934
Wereldkroniek 1934
Huis van Aanbidding Wilmette 1934